Rola witaminy A – witaminy to związki organiczne, które występują naturalnie w organizmach żywych i są przez nie wytwarzane (w tym wytworzone przez człowieka). Niektóre witaminy znajdują się tylko w organizmach roślinnych, takich jak witamina C, podczas gdy inne występują u zwierząt, np. witamina B12. Witamina A jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach i występuje we wszystkich organizmach, chociaż w różnych formach. W organizmach zwierzęcych byłyby to prekursory, zwykle estry przekształcone w retinol i roślinny beta-karoten.

Jaka jest rola witaminy A w organizmie człowieka?

Witamina A to w rzeczywistości wiele związków z klasy retinoidów o podobnym działaniu. Najważniejszy jest retinol. Ogólnie rzecz biorąc, witamina A pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka.

Witamina A jest ważna dla procesów wzrokowych, wpływa na wzrost człowieka, działa jako regulator wzrostu tkanek nabłonkowych i innych komórek w ciele oraz wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych. Ma właściwości przeciwnowotworowe, chroni komórki nabłonka układu oddechowego przed drobnoustrojami, a także znacząco wzmacnia układ odpornościowy. Ponadto zapobiega infekcjom i pomaga zwalczać bakterie i wirusy, utrzymując zdrowe i ładnie wyglądające włosy, paznokcie i skórę. Witamina A uznawana jest za jeden z najważniejszych związków odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

Niedobór i nadmiar witaminy A

U ludzi mogą wystąpić niedobory i nadmiary witaminy A, a nawet naturalna witamina A może być przedawkowana. Najbardziej narażeni na niedobory tej witaminy są palacze i alkoholicy, a także osoby często korzystające z komputerów. Kobiety w ciąży również muszą zwiększyć poziom witaminy A.

Niedobór witaminy A objawia się jako:

• ślepota nocna, która jest zmniejszona lub nawet utrata wzroku o zmierzchu;
• zahamowanie rozwoju, co jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci;
• suche oko – rogówka i spojówka;
• łamliwe paznokcie i włosy;
• łuszcząca się i sucha skóra;
• zwiększona podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe.

Suplementy witaminy A – jak długo stosować?

Nadmierne ilości witaminy A mogą gromadzić się w wątrobie i mogą być szkodliwe dla zdrowia, zwiększając podatność na raka, m.in. W takim przypadku należy z umiarem stosować nie tylko syntetyczne suplementy witaminy A, ale także olej rybny. Nie ma jednak przeciwwskazań do spożywania pokarmów zawierających beta-karoten w dużych ilościach (np. warzywa).
Suplementacja dużymi ilościami odzwierzęcej witaminy A jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt w okresie płodowym i może powodować wady wrodzone. Zbyt dużo witaminy A może powodować mniej wapnia w kościach, a także powiększać wątrobę, co może zakłócać jej funkcjonowanie. Przedawkowanie może być również pośrednią przyczyną zwiększonej zachorowalności na raka.

Przedawkowanie lub zaburzenie hiperwitaminy A objawia się:

• nadpobudliwość i drażliwość;
• nudności i wymioty;
• bóle głowy, mięśni i stawów;
• skóra żółknie.

Obecność witaminy A

Największą zawartością witaminy A jest olej rybny, powiązany z witaminą D. Olej rybi jest również najczęściej stosowanym suplementem witaminy A, ale ponieważ nie jest to karoten, nadmierne spożycie może łatwo prowadzić do choroby hiperwitaminy A.

Ponadto obecność witaminy A jest bardzo powszechna, ale nie oznacza to, że w każdym produkcie znajdziemy wystarczającą ilość witaminy A. Po pierwsze, diety oparte na ryżu mają niedobór tej witaminy, która jest powszechna w dietach opartych na ryżu.
Witamina A znajduje się w produktach mlecznych, w tym w samym mleku i dużej ilości masła. Duże ilości witaminy D znajdują się w tłustych rybach morskich, a także w wątrobie i podrobach, a także w jajach.

Jeśli chodzi o produkty pochodzenia roślinnego, zawierają go słodkie ziemniaki, jarmuż, szpinak i pestki dyni.
Najbardziej pożądaną dla człowieka formą jest prowitamina A z karotenoidów, z których najważniejszą jest beta-karoten. Duże ilości beta-karotenu znajdziemy w szpinaku, marchwi, pomidorach, czerwonej papryce i sałacie. Jednak nie tylko warzywa są bogate w ten związek, ale także owoców nie brakuje tego związku. Najwyższy poziom karotenoidów to wiśnie, morele, brzoskwinie i śliwki.

Niedobór lub nadmiar witaminy A – co robić?

Po stwierdzeniu nadmiaru lub niedoboru witaminy A w naszym organizmie w pierwszej kolejności powinniśmy zmienić dietę. Działanie jest proste – należy zdawać sobie sprawę z pokarmów bogatych w witaminę A i dodawać je do swojej diety, jeśli jest ich niedobór lub usuwać w nadmiarze. Jeśli chodzi o suplementy, zwłaszcza olej rybny, warto najpierw skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli kobiety w ciąży powinny sięgnąć po ten suplement.

Osoby z dużym niedoborem witaminy A w swoim ciele mogą nie być w stanie dostarczyć witaminy A w sposób naturalny, tj. w pożywieniu. Jednak przedawkowanie witaminy A może być bardzo toksyczne, dlatego przed suplementacją zaleca się skonsultowanie się z lekarzem.